MAHATMA, SI IKONË LIBERALE

SHKRUAN: FAISAL DEVJI

Në një pjesë të mirënjohur, Jorge Luis Borges përshkruan një hartë aq në detaje, saqë përshtatej në çdo aspekt me madhësinë e territorit. Harta keqkuptohet si të ishte vet toka, derisa të fillojë të shtirret dhe të dalë realiteti përfundi. Duket se Borges thotë që, besnikëria e prezantimit mund ta mashtrojë subjektin e vet, duke e fshehur dhe, kështu, duke e zhvendosur atë. Kjo vërejtje mu kujtua derisa lexoja karrierën indiane të Gandhit, me më shumë se 1000 faqe, të shkruar nga Ramachandra Guha, libër që pason një libër po aq të vëllimshëm, të përkushtuar viteve të tij të hershme në Britani dhe Afrikë të jugut. Guha ishte trajnuar si ekonomist dhe puna e tij e hershme ishte rreth çështjes ambientare dhe kriketit, subjekte rreth të cilave ai shkroi me elegancë dhe origjinalitet. Duke u kthyer kah e kaluara politike e Indisë, gjatë viteve të fundit, të shkruarit e tij të kthjellët e kishte bërë atë historian të famshëm atje. Ai është një zë i dalluar pro tolerancës, vëllimet e tij biografike për ta bërë Gandhin ikonë liberale për gjeneratën e ardhshme. Kjo është një sipërmarrje urgjente në Indinë bashkëkohore, kastën dhe politikën religjioze të të cilit Guha duket se e thyen. 

MAHATMA FITOI ARMIQËSINË E BIGOTËVE MYSLIMANË DHE HINDU

Problemi me këtë qëllim të zhurmshëmështë se Gandhi nuk ishte liberal dhe Guha mund ta bëjë atë të duket i tillë vetëm duke iu përmbajtur një skripte familjare. Kjo përfshin një njeri të ri, të ndjeshëm, të shkolluar për pacifizëm dhe vegjetarianizëm në mesin e anglezëve që i kishte takuar gjatë studimeve. Duke u kthyer në Indi në fillim të Luftës së parë botërore, ai adresoi të keqen e kastës dhe dhunës religjioze, duke e shndërruar Kongresin nacional indian në një parti politike të bazuar te populli, pjesërisht duke u mbështetur te fshatarësia.Përfundimisht, Mahatma fitoi armiqësinë e bigotëve myslimanë dhe hindu, dhe u vra nga një nga këta të fundit kur vendi u nda dhe u themelua Pakistani. Britanikët ose kishin besuar në këto ngjarje ose ishin indiferentë. Përveç një numri të hollësive të vogla, më parë të panjohura, atëherë, libri i Guhas përsërit tregimin e Gandhit të Richard Attenborough nga viti 1982. Guha nuk paraqet asnjë argument të madh, vetëm mosmarrëveshje të vogla me armiqtë e Gandit dhe të tijin. Karakteri i papërmbajtshëm i volumit të ri është i qartë nga nëntitulli i tij, Vitet që ndryshuan botën, nga e cila nuk mund të thuhet nëse Mahatma krijoi këtë ndryshim ose u përfshi në të.

LIBRI I GUHAS PËRMBAN TRI ELEMENTE
Biografët e hershëm indianë të Gandhit, Dinanath Gopal Tendulkar dhe Pyarelal Nayar, shkruan edhe rrëfime më të gjata sesa Guha, por objekti i tyre ishte të sillnin dëshmi të disponueshme për herë të parë. Qëllimi i Guhas nuk duket të jetë hapja e historisë së jetës së Gandhit, por të përmbledhë atë si një betejë kundër imperializmit nga njëra anë dhe fanatizmit fetar në anën tjetër. Megjithatë, duke pasur parasysh jetën shumë publike të Mahatmas, e vetmja pyetje serioze që ngre është nëse një biografi vërtet e re e tij është madje e mundur. Historia e jetës së Gandhit ka marrë pothuajse një formë rituale në Indi, me lexuesit që ecin hap pas hapi përmes një historie shumë të dashur të Kryqit. Pasi e kaluam këtë Via Dolorosa dhe u stabilizuam në mënyrë të përshtatshme, duhet të pyesim: çfarë është kjo llogari e re që duhej të arrinte? Nëse duam ta marrim seriozisht Borgesin, përgjigja mund të jetë të zhvendosë çdo gjë radikale ose të paktën të paligjshme rreth Mahatma, gjëja me të cilën është e interesuar vërtet bursa e re. Por Guha nuk angazhohet me këtë bursë, duke kërkuar, në vend të kësaj, të shfuqizojë Gandiun duke minimizuar "anarkistin filozofik" të vetë-përshkruar, i cili qëndronte për rivendosjen e marrëdhënieve shoqërore nga fuqia e sakrificës. Duke përzier jo-dhunën me pacifizmin, Guha kalon idetë e vështira të heroit të tij në heshtje. Këtu është një ide e tillë që minon pikëpamjen e zakonshme të Gandhit si një moralist i modës së vjetër: "Në këtë botë që e pengon arsyen tonë, dhuna gjithmonë do të jetë ... nuk mund t'i shpëtojmë thjesht duke ikur prej saj si frikacakë. Kushdo që përgatitet për të ikur do të bënte më mirë, në vend të kësaj, të vdiste dhe të vritej". Jo-dhuna iu kërkon individëve të largohen duke i rrezikuar jetën e tyre në një sfidë më të tepruar se çdo dhunë që armiqtë e tyre mund të kërcënojnë. Guha vetëm mund ta lavdërojë heroin e tij duke e zvogëluar atë, duke i kufizuar mësimet e tij në "kohët normale, vendet normale dhe kundër sundimtarëve normalë" dhe në procesin e normalizimit të sundimit kolonial dhe dhunës racore në vende të tilla si SHBA-ja para të drejtave civile dhe Afrika e Jugut gjatë aparteidit. Libri i Guhas përmban tre elemente. Së pari, ekziston një përmbledhje e karrierës politike të Mahatmas, një narrativ i ndërprerë herë pas here nga elementi i dytë - tregime nga jeta e tij private. Nga kjo, marrëdhënia kurrë shumë erotike e Gandit me një grua të martuar, Sarala Devi Chaudhrani, krenohet me vendin. Nuk ka shumë për të raportuar, por kjo nuk e ndalon Guhan që ta sjellë atë shpesh në histori dhe të imagjinojë se çfarë mund të ketë qenë, vetëm për të treguar se heroi i tij posedonte sekrete për të cilat asnjë biograf i mëparshëm nuk e kishte ditur. Historia më e fshehtë rreth Gandit përfshin eksperimentet e tij në fund të jetës, duke fjetur lakuriq me gratë e reja, për të provuar dëlirësinë e tij. Përveç nxitjes së xhelozisë midis "partnerëve të shtratit" të tij, këto eksperimente nuk duket të jenë traumatike. Megjithatë, ato ishin një skandal edhe në atë kohë, me disa nga dishepujt meshkuj të Mahatmas që e lanë atë për këtë shkak. Njëri prej tyre, antropologu NK Bose, më vonë shkruante se gruaja e Gandit dhe miqtë e tij të ngushtë kishin vdekur, ai nuk gëzonte asnjë marrëdhënie intime njerëzore. Kjo ishte e vetmja mënyrë që ai të mund të shkundë vetminë e shenjtërisë së tij për t'u bërë njeri dhe përsëri aq i gabueshëm.

 

(Kosova Sot)