Denuklearizimi i Koresë së Veriut
Shkruan: Harry J. Kazianis
Krerët e Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut do të mbajnë një samit treditor duke filluar të martën në kryeqytetin e Koresë së Veriut, Penian, të shoqëruar nga disa qindra zyrtarë nga dy qeveritë e tyre - duke treguar përparim të dukshëm në përpjekjet për të lëvizur gradualisht drejt denuklearizimit të Gadishullit Korean. Ky është një zhvillim që të gjithë duhet ta mirëpresim - dhe kjo mund të çojë në një samit të dytë midis presidentit Trump dhe diktatorit të Koresë së Veriut, Kim Jong- Un. Një marrëveshje që do të dilte nga takimi midis udhëheqësve të SHBA-së dhe Koresë së Veriut mund të ndryshojë historinë dhe të çojë në një Çmim Nobël për Paqe për presidentin Trump, një ide që unë sugjerova pranverën e kaluar. Ndoshta Trump dhe Kim munden edhe ta ndajnë çmimin prestigjioz. E rëndësishmja është se presidenti Trump do të duhet të jetë i kujdesshëm që të mos lejojë që entuziazmi i tij në lidhje me përparimin drejt denuklearizimit të Koresë veriore, ta lejë nën hije realitetin. Kim - sikur edhe babai dhe gjyshi i tij që sunduan para tij - kanë thyer premtimet për të ecur drejt një rruge paqësore.
Presioni ndaj Kim-it
Rrjedhimisht, çdo premtim që Kim bën, duhet të verifikohet, testohet dhe kontrollohet vazhdimisht për të siguruar që ai është i sinqertë dhe se qëllimet e tij janë të qarta. Nëse do të takohet përsëri me Kimin, presidenti Trump do të ishte i mençur të shoqërohej nga ekspertë amerikanë për Korenë e Veriut, të cilët mund të vëzhgojnë me kujdes çdo gjë që Kim thotë. Presidenti i Koresë së Jugut, Mun-Jae-in, kohët e fundit dërgoi një ekip negociues për të hartuar agjendën për samitin e tij me Kimin. Zyrtarët e Koresë së Jugut i përshkruan takimet si pozitive dhe thanë se atyre u tha se Kim dëshiron që denuklearizimi të përfundojë deri në fund të mandatit të tanishëm të presidentit Trump, në janar të vitit 2021. Kim padyshim që ka një listë të gjatë të koncesioneve të mëdha që do të kërkojë nga SHBA-ja dhe Koreja e Jugut në këmbim të heqjes dorë nga zotërimet e tij të çmuara - rreth 65 bomba atomike të Koresë së Veriut. Lideri i Koresë së Veriut nuk do të heqë qafe të gjitha sulmet e tij në të njëjtën kohë - ai dëshiron lëshime për çdo hap që ai merr gjatë rrugës. Nëse presim që ai të veprojë ndryshe, atëherë nuk jemi realistë. Kim mund të jetë në një gjendje shpirtërore për kompromis për shkak të shfaqjes së forcës së presidentit Trump me anë të anulimit të një vizite të propozuar në Veri nga sekretari i shtetit, Mike Pompeo. Duke e kuptuar se desanti ai ka ngritur tani është në rrezik të zhbërjes, Kim mund të jetë duke u përpjekur për të injektuar energji të re në negociata. Ndërsa Samiti i Singaporit më 12 qershor midis presidentëve Trump dhe Kim ishte i suksesshëm në krijimin e një rruge drejt diplomacisë, ka pasur pak përparim të vërtetë dhe të pakthyeshëm që nga atëherë në lidhje me denuklearizimin. Këshilltari i Sigurisë Kombëtare John Bolton tha së fundmi se "Presidenti Trump nuk mund t'i bëjë koreanët e veriut të ecin nëpër derën që po mban hapur" kur është fjala për braktisjen e armëve të tyre bërthamore. Por, vetëm një vështrim i shpejtë mbi provat sugjeron se ky muaj mund të jetë një kohë historike jo vetëm për marrëdhëniet ndër-koreane, por edhe për nënshkrimin eventual të një deklarate paqeje që përfundon Luftën Koreane njëherë e përgjithmonë. Përleshjet në atë luftë u ndaluan nga një armëpushim në vitin 1953, por një traktat paqeje nuk është nënshkruar kurrë. Një tregues i përparimit të madh nga samiti i Kim-Mun do të ishte që Kim të binte dakord t'i siguronte Seulit dhe Uashingtonit një llogaridhënie të plotë të madhësisë së rezervave të tij të raketave bërthamore dhe arsenalit raketor në këmbim të një traktati paqeje që përfundonte Luftën e Koresë. Duket qartë se Presidenti Trump do të përqafonte një propozim të tillë. Me zërat e kohëve të fundit se Moon dhe Kim mund të marrin pjesë së bashku në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, më vonë këtë muaj, në qytetin e Nju- Jorkut, ky rast do ta siguronte ambientin e përsosur që atyre t'iu bashkohej edhe presidenti Trump për të nënshkruar një traktat paqeje që përfundon zyrtarisht luftën kundër gadishullit të ndarë. Vetëm në javët e fundit, Kim ka ulur retorikën e tij antiamerikane dhe dukej më i gatshëm të ndërmarrë hapa serioz drejt denuklearizimit dhe një de-eskalimi të tensioneve me Amerikën dhe Korenë e Jugut. Siç u tha së pari në një artikull të botuar në sajtin "38 North", studiuesi Robert Carlin thekson se raportet e kohëve të fundit nga veriu thonë se Kim shpreson "të heqë krejtësisht rrezikun nga konflikti i armatosur dhe tmerri i luftës nga gadishulli korean dhe ta kthejë atë në djep paqeje pa armë bërthamore dhe pa kërcënim bërthamor ". Kjo është shumë larg deklaratave të kaluara të Kim-it se ai kurrë nuk do të heqë dorë nga armët e tij bërthamore - ajo që Veriu i ka referuar si "shpata e saj e çmuar" - dhe kërcënimeve të lëshojë raketa pranë Guamit ose ndoshta edhe për shpërthim të një arme bërthamore në atmosferë. Në një tjetër veprim pozitiv, Kim anuloi demonstrimin e tij vjetor të raketave më të fundit dhe më të mëdha të Koresë së Veriut në një paradë ushtarake më parë këtë muaj. Ndërsa shumë skeptikë kanë thënë se vendimi për të përjashtuar raketat balistike ndërkontinentale nga parada nuk ishte punë e madhe, presidenti Trump e vlerësoi atë në mënyrë të qartë. Kim ishte nën presion për të shfaqur armët e veta në një kohë kur ekonomia e Koresë së Veriut ndjeu majën e sanksioneve ekonomike. Me një prodhim të brendshëm bruto sa ai i Vermontit dhe një popullsi që nuk mund të ushqehet as vetë, raketat me rreze të gjatë dhe armët bërthamore të Kimit janë të vetmet gjëra të cilat e ashtuquajtura "mbretëria e vetmisë" mund t'i konsiderojë arritje kombëtare. Kim ka të ngjarë të përballet me rezistencë të ashpër nga udhëheqja ushtarake dhe rrethi i tij i brendshëm për të treguar raketat, por ai vendosi të bëjë një gjest të vullnetit të mirë. Duke pasur parasysh se rasti në fjalë ishte 70 vjetori i themelimit të shtetit të Koresë së Veriut, një gjest i tillë nuk duhet të hidhet poshtë.
Uashingtoni e ndryshon politikën e Azisë
Në anën e SHBA-së, presidenti Trump mund të dëshirojë të bëjë kompromis me Kimin, për të marrë diçka që ai do të mund ta konsideronte një triumf të politikës së jashtme përpara zgjedhjeve të 6 nëntorit dhe në një kohë kur Trump u përball me kritika në lidhje me librin e ri të Bob Woodwardit, në lidhje me një editorial anonim të botuar në gazetën "New York Times" nga një zyrtar i lartë në administratën e tij, dhe nga vazhdimi i hetimit të Rusisë nga avokati special Robert Mueller. Gjithashtu, me presidentin Trump duke u përgatitur që të merret me Kinën - ndoshta duke goditur Pekinin me 200 miliardë dollarë tarifa - Pekini me siguri do të heqë dorë nga çdo ndihmë në fushatën e "presionit maksimal" të sanksioneve ekonomike që Uashingtoni ka zhvilluar kundër Koresë së Veriut. Meqenëse Kina është përgjegjëse pothuajse për të gjithë tregtinë e jashtme të Koresë së Veriut, sanksionet ekonomike amerikane dhe ndërkombëtare kundër Veriut janë të pakuptimta pa bashkëpunimin kinez. Dhe, ndërsa Uashingtoni e ndryshon politikën e Azisë gjithnjë e më shumë për t'u marrë me një Kinë në rritje - një kërcënim pafundësisht më i madh se Koreja e Veriut - një marrëveshje me Kimin do të duket gjithnjë e më tërheqëse për administratën Trump. Ndërsa presim rezultatet e samitit Kim-Moon, lajmi i mirë është se për një herë ka arsye për të qenë optimistë për mundësinë e denuklearizimit të gadishullit korean. Madje edhe 'skifteri' republikan i politikës së jashtme, senatori Lindsey Graham i Karolinës së Jugut ka thënë se është optimist se mund të gjendet një kompromis me Korenë e Veriut. Edhe unë mendoj se, pavarësisht nga shqetësimet e mia për shpejtësinë me të cilën Koreja e Veriut po bëhet një fuqi e rrezikshme bërthamore, ka më shumë arsye për të shpresuar se një zgjidhje paqësore është e mundur. Kushedi, ndoshta do ta shohim presidentin Trump duke marrë çmimin Nobel për Paqe. Dhe, nëse ai arrin ta bëjë Korenë e Veriut që të braktisë armët e veta bërthamore, me siguri do ta meritojë atë shpërblim.
(Kosova Sot)
Krerët e Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut do të mbajnë një samit treditor duke filluar të martën në kryeqytetin e Koresë së Veriut, Penian, të shoqëruar nga disa qindra zyrtarë nga dy qeveritë e tyre - duke treguar përparim të dukshëm në përpjekjet për të lëvizur gradualisht drejt denuklearizimit të Gadishullit Korean. Ky është një zhvillim që të gjithë duhet ta mirëpresim - dhe kjo mund të çojë në një samit të dytë midis presidentit Trump dhe diktatorit të Koresë së Veriut, Kim Jong- Un. Një marrëveshje që do të dilte nga takimi midis udhëheqësve të SHBA-së dhe Koresë së Veriut mund të ndryshojë historinë dhe të çojë në një Çmim Nobël për Paqe për presidentin Trump, një ide që unë sugjerova pranverën e kaluar. Ndoshta Trump dhe Kim munden edhe ta ndajnë çmimin prestigjioz. E rëndësishmja është se presidenti Trump do të duhet të jetë i kujdesshëm që të mos lejojë që entuziazmi i tij në lidhje me përparimin drejt denuklearizimit të Koresë veriore, ta lejë nën hije realitetin. Kim - sikur edhe babai dhe gjyshi i tij që sunduan para tij - kanë thyer premtimet për të ecur drejt një rruge paqësore.
Presioni ndaj Kim-it
Rrjedhimisht, çdo premtim që Kim bën, duhet të verifikohet, testohet dhe kontrollohet vazhdimisht për të siguruar që ai është i sinqertë dhe se qëllimet e tij janë të qarta. Nëse do të takohet përsëri me Kimin, presidenti Trump do të ishte i mençur të shoqërohej nga ekspertë amerikanë për Korenë e Veriut, të cilët mund të vëzhgojnë me kujdes çdo gjë që Kim thotë. Presidenti i Koresë së Jugut, Mun-Jae-in, kohët e fundit dërgoi një ekip negociues për të hartuar agjendën për samitin e tij me Kimin. Zyrtarët e Koresë së Jugut i përshkruan takimet si pozitive dhe thanë se atyre u tha se Kim dëshiron që denuklearizimi të përfundojë deri në fund të mandatit të tanishëm të presidentit Trump, në janar të vitit 2021. Kim padyshim që ka një listë të gjatë të koncesioneve të mëdha që do të kërkojë nga SHBA-ja dhe Koreja e Jugut në këmbim të heqjes dorë nga zotërimet e tij të çmuara - rreth 65 bomba atomike të Koresë së Veriut. Lideri i Koresë së Veriut nuk do të heqë qafe të gjitha sulmet e tij në të njëjtën kohë - ai dëshiron lëshime për çdo hap që ai merr gjatë rrugës. Nëse presim që ai të veprojë ndryshe, atëherë nuk jemi realistë. Kim mund të jetë në një gjendje shpirtërore për kompromis për shkak të shfaqjes së forcës së presidentit Trump me anë të anulimit të një vizite të propozuar në Veri nga sekretari i shtetit, Mike Pompeo. Duke e kuptuar se desanti ai ka ngritur tani është në rrezik të zhbërjes, Kim mund të jetë duke u përpjekur për të injektuar energji të re në negociata. Ndërsa Samiti i Singaporit më 12 qershor midis presidentëve Trump dhe Kim ishte i suksesshëm në krijimin e një rruge drejt diplomacisë, ka pasur pak përparim të vërtetë dhe të pakthyeshëm që nga atëherë në lidhje me denuklearizimin. Këshilltari i Sigurisë Kombëtare John Bolton tha së fundmi se "Presidenti Trump nuk mund t'i bëjë koreanët e veriut të ecin nëpër derën që po mban hapur" kur është fjala për braktisjen e armëve të tyre bërthamore. Por, vetëm një vështrim i shpejtë mbi provat sugjeron se ky muaj mund të jetë një kohë historike jo vetëm për marrëdhëniet ndër-koreane, por edhe për nënshkrimin eventual të një deklarate paqeje që përfundon Luftën Koreane njëherë e përgjithmonë. Përleshjet në atë luftë u ndaluan nga një armëpushim në vitin 1953, por një traktat paqeje nuk është nënshkruar kurrë. Një tregues i përparimit të madh nga samiti i Kim-Mun do të ishte që Kim të binte dakord t'i siguronte Seulit dhe Uashingtonit një llogaridhënie të plotë të madhësisë së rezervave të tij të raketave bërthamore dhe arsenalit raketor në këmbim të një traktati paqeje që përfundonte Luftën e Koresë. Duket qartë se Presidenti Trump do të përqafonte një propozim të tillë. Me zërat e kohëve të fundit se Moon dhe Kim mund të marrin pjesë së bashku në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, më vonë këtë muaj, në qytetin e Nju- Jorkut, ky rast do ta siguronte ambientin e përsosur që atyre t'iu bashkohej edhe presidenti Trump për të nënshkruar një traktat paqeje që përfundon zyrtarisht luftën kundër gadishullit të ndarë. Vetëm në javët e fundit, Kim ka ulur retorikën e tij antiamerikane dhe dukej më i gatshëm të ndërmarrë hapa serioz drejt denuklearizimit dhe një de-eskalimi të tensioneve me Amerikën dhe Korenë e Jugut. Siç u tha së pari në një artikull të botuar në sajtin "38 North", studiuesi Robert Carlin thekson se raportet e kohëve të fundit nga veriu thonë se Kim shpreson "të heqë krejtësisht rrezikun nga konflikti i armatosur dhe tmerri i luftës nga gadishulli korean dhe ta kthejë atë në djep paqeje pa armë bërthamore dhe pa kërcënim bërthamor ". Kjo është shumë larg deklaratave të kaluara të Kim-it se ai kurrë nuk do të heqë dorë nga armët e tij bërthamore - ajo që Veriu i ka referuar si "shpata e saj e çmuar" - dhe kërcënimeve të lëshojë raketa pranë Guamit ose ndoshta edhe për shpërthim të një arme bërthamore në atmosferë. Në një tjetër veprim pozitiv, Kim anuloi demonstrimin e tij vjetor të raketave më të fundit dhe më të mëdha të Koresë së Veriut në një paradë ushtarake më parë këtë muaj. Ndërsa shumë skeptikë kanë thënë se vendimi për të përjashtuar raketat balistike ndërkontinentale nga parada nuk ishte punë e madhe, presidenti Trump e vlerësoi atë në mënyrë të qartë. Kim ishte nën presion për të shfaqur armët e veta në një kohë kur ekonomia e Koresë së Veriut ndjeu majën e sanksioneve ekonomike. Me një prodhim të brendshëm bruto sa ai i Vermontit dhe një popullsi që nuk mund të ushqehet as vetë, raketat me rreze të gjatë dhe armët bërthamore të Kimit janë të vetmet gjëra të cilat e ashtuquajtura "mbretëria e vetmisë" mund t'i konsiderojë arritje kombëtare. Kim ka të ngjarë të përballet me rezistencë të ashpër nga udhëheqja ushtarake dhe rrethi i tij i brendshëm për të treguar raketat, por ai vendosi të bëjë një gjest të vullnetit të mirë. Duke pasur parasysh se rasti në fjalë ishte 70 vjetori i themelimit të shtetit të Koresë së Veriut, një gjest i tillë nuk duhet të hidhet poshtë.
Uashingtoni e ndryshon politikën e Azisë
Në anën e SHBA-së, presidenti Trump mund të dëshirojë të bëjë kompromis me Kimin, për të marrë diçka që ai do të mund ta konsideronte një triumf të politikës së jashtme përpara zgjedhjeve të 6 nëntorit dhe në një kohë kur Trump u përball me kritika në lidhje me librin e ri të Bob Woodwardit, në lidhje me një editorial anonim të botuar në gazetën "New York Times" nga një zyrtar i lartë në administratën e tij, dhe nga vazhdimi i hetimit të Rusisë nga avokati special Robert Mueller. Gjithashtu, me presidentin Trump duke u përgatitur që të merret me Kinën - ndoshta duke goditur Pekinin me 200 miliardë dollarë tarifa - Pekini me siguri do të heqë dorë nga çdo ndihmë në fushatën e "presionit maksimal" të sanksioneve ekonomike që Uashingtoni ka zhvilluar kundër Koresë së Veriut. Meqenëse Kina është përgjegjëse pothuajse për të gjithë tregtinë e jashtme të Koresë së Veriut, sanksionet ekonomike amerikane dhe ndërkombëtare kundër Veriut janë të pakuptimta pa bashkëpunimin kinez. Dhe, ndërsa Uashingtoni e ndryshon politikën e Azisë gjithnjë e më shumë për t'u marrë me një Kinë në rritje - një kërcënim pafundësisht më i madh se Koreja e Veriut - një marrëveshje me Kimin do të duket gjithnjë e më tërheqëse për administratën Trump. Ndërsa presim rezultatet e samitit Kim-Moon, lajmi i mirë është se për një herë ka arsye për të qenë optimistë për mundësinë e denuklearizimit të gadishullit korean. Madje edhe 'skifteri' republikan i politikës së jashtme, senatori Lindsey Graham i Karolinës së Jugut ka thënë se është optimist se mund të gjendet një kompromis me Korenë e Veriut. Edhe unë mendoj se, pavarësisht nga shqetësimet e mia për shpejtësinë me të cilën Koreja e Veriut po bëhet një fuqi e rrezikshme bërthamore, ka më shumë arsye për të shpresuar se një zgjidhje paqësore është e mundur. Kushedi, ndoshta do ta shohim presidentin Trump duke marrë çmimin Nobel për Paqe. Dhe, nëse ai arrin ta bëjë Korenë e Veriut që të braktisë armët e veta bërthamore, me siguri do ta meritojë atë shpërblim.
(Kosova Sot)
