Dobësia e më të fuqishmit

Shkruan:Javier Solana

Thirrja e Trump-it për patriotizmin nuk ka asnjë qëllim tjetër përveç të zbrazë tendencat nacionaliste dhe nativiste

Largimi i Amerikës nga roli udhëheqës gjatë mandatit të Trump-it ngre një pyetje të qartë: Ç'të mirë ke të jesh fuqia mbizotëruese e botës nëse, përballë sfidave më të mëdha globale, qeveria jote zgjedh ta dënojë veten me pafuqi?

Debati i përgjithshëm vjetor i Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara është një nga ngjarjet më të rëndësishme në kalendarin diplomatik ndërkombëtar. Si zakonisht, takimi i këtij viti, gjatë javës së fundit të muajit shtator, solli një listë të gjatë të udhëheqësve botërorë, edhe pse ndoshta termi "udhëheqës botëror" nuk duhet të përdoret aq lehtë. Presidenti i fuqisë udhëheqëse globale e ka bërë të qartë se ai nuk ka interes të përfshihet në zgjidhjen e ndonjë prej problemeve të përbashkëta të botës. Për fat të keq, ai nuk është i vetmi. Për ata prej nesh që e vendosin besimin tonë në bashkëpunimin ndërkombëtar si një plotësim i domosdoshëm për globalizimin ekonomik, debati i Asamblesë së Përgjithshme zbuloi një panoramë të zymtë. Interesat afatshkurtra të liderëve të caktuar, shpesh të paraqitura si "interesa kombëtare", janë një nga faktorët që prishin marrëdhëniet ndërkombëtare më shumë se çdo kohë që nga përfundimi i Luftës së Ftohtë.

Por, rritja e populizmit nacionalist është më pak shkak se sa rezultat i përçarjeve që janë formuar për njëfarë kohe. Ashtu si me çdo proces ekonomik, globalizimi ka një dimension distributiv, që do të thotë se është i detyruar të krijojë frustrime për disa grupe njerëzish. Qendra e spektrit politik perëndimor ka tentuar të nënvlerësojë ndikimin e rritjes së pabarazisë brenda vendeve, duke u përqendruar në përfitimet e hapjes dhe integrimit të tregut, siç është reduktimi i paprecedent në varfërinë globale. Kuptohet, megjithatë, jo të gjithë ngushëllohen nga rezultate të tilla. Globalizmi dhe patriotizmi nuk janë koncepte të papajtueshme Nuk janë vetëm mallrat, shërbimet dhe kapitali që qarkullojnë nëpër ekonominë globale. Edhe idetë qarkullojnë. Pra, globalizimi, si demokracia, është e ndjeshme ndaj vetvetes, sepse vë në dispozicion të kundërshtarëve një sërë mjetesh që mund të përdorin për ta sabotuar atë. Të vetëdijshëm për këtë, "ndërkombëtarët nacionalistë" të drejtuar nga presidenti i SHBA-së, Donald Trump dhe udhëtarët e tij ideologjikë, kanë mobilizuar ankthin dhe tjetërsimin për të nisur një kryqëzatë (paksa paradoksale) për të globalizuar diskursin e tyre të veçantë kundër globalizimit Duke iu drejtuar Asamblesë së Përgjithshme të OKBsë, Trump deklaroi haptazi se "Ne e hedhim poshtë ideologjinë e globalizmit dhe ne përqafojmë doktrinën e patriotizmit". Ai e teproi me lavdërim për shtetet e tjera, të tilla si Polonia, që ndjekin shembullin e tij. Nëse brazilianët zgjedhin kandidatin presidencial të ekstremit të djathtë Jair Bolsonaro, ata do të bashkohen me valën e populizmit kombëtar që kërcënon të shkelë institucionet multilaterale të botës. Megjithatë, globalizmi dhe patriotizmi nuk janë koncepte të papajtueshme. Thirrja e Trump-it për patriotizmin nuk ka asnjë qëllim tjetër përveç të zbrazë tendencat nacionaliste dhe nativiste. Kurthet retorike të këtij lloji mund të na zënë kokulur, sidomos kur personi që iu drejtohet atyre është një lider i cili është i njohur për paraqitjen e ideve të tij të papërpunuara. Por është e qartë se edhe administrata Trump shqetësohet në lidhje me këto paraqitje. Ka shumë shembuj të tjerë.

Në OKB, Trump tentoi që politikës së tij të jashtme t'ia japë një fasadë të koherencës duke e quajtur atë "realizëm parimor". Në marrëdhëniet ndërkombëtare, realizmi është një teori që i konsideron shtetet si aktorë dhe njësi qendrore të analizave, duke tkurrur institucionet dhe ligjin ndërkombëtar në një status ndihmës. Parimet si të drejtat e njeriut zakonisht lihen mënjanë, edhe pse vendet mund t'i përmendin ato në mënyrë selektive për të avancuar interesat e tyre. Pikërisht këtë e bën Trump kur kritikon represionin e regjimit iranian, duke mos denoncuar praktika të ngjashme në vende të tjera. Por, asnjë realist i vetërespektuar nuk do të ekzagjerojë kërcënimin e paraqitur nga Irani, ose do të lejojë një grindje të komplimenteve nga Kim Jong-un për të revizionuar vizionin e tyre në lidhje me Korenë e Veriut. "Amerika gjithmonë do të zgjedhë pavarësinë dhe bashkëpunimin mbi qeverisjen, kontrollin dhe dominimin global", tha Trump për OKB. Në teori, bashkëpunimi nuk është i papajtueshëm me paradigmën realiste. Për shembull, realistët mund të përfytyrojnë SHBA-në duke u përpjekur të kompensojnë rritjen gjeopolitike të Kinës duke forcuar aleancat e saj në rajonin e AziPaqësorit, veçanërisht me Japoninë dhe Korenë e Jugut.

Por, administrata Trump ka vënë në pikëpyetje ombrellën e sigurisë që ajo parashikon për këto vende, madje edhe duke i përjashtuar ato nga masat e saj tregtare proteksioniste (edhe pse përditësimi i fundit i marrëveshjes dypalëshe me Korenë e Jugut duket se ka qetësuar situatën). Trump është jashtëzakonisht ngurrues për të bashkëpunuar Kjo sjellje shqetësuese është shtrirë edhe tek aleatët e tjerë tradicionalë të SHBA-së, si Bashkimi Evropian, duke zbuluar se Trump është jashtëzakonisht ngurrues për të bashkëpunuar. Kur ai e bën këtë, rrallë preferon aleancat që i përshtaten më mirë interesave strategjike të vendit të tij. Lidhur me Kinën, diplomacia amerikane përdor shprehimisht termin "konkurrencë", pavarësisht nga marrëdhëniet miqësore që Trump pretendon të mbajë me Xi Jinping. Lufta e vazhdueshme e tregtisë (dhe teknologjisë) midis dy vendeve, së bashku me periudhat e fërkimit në Detin e Kinës Jugore, duket se paraqesin një spirale të pakontrollueshme të konfrontimit. Sidoqoftë, ky skenar (i cili mund të parashikojë shkollën realiste) mund të shmanget, veçanërisht nëse i mbajmë strukturat ekzistuese të qeverisjes shumëpalëshe, të cilat mund të na ndihmojnë për të menaxhuar ndërrimet në balancën e pushtetit. Është e qartë se Kina nuk iu përmbahet gjithmonë normave ndërkombëtare, por përgjigja e duhur është të mbështesë këto norma, jo t'i sulmojë ato. Për fat të keq, SHBAja është përcaktuar për kursin e fundit në shumë fusha, të tilla si marrëdhëniet tregtare. Në fjalimin e Asamblesë së Përgjithshme, ministri i jashtëm i Kinës, Wang Yi, nuk theksoi realpolitikën që vendi i tij shpesh promovon; Përkundrazi, ai përmendi konceptin e "fitimit të fitimit" jo më pak se pesë herë. Nëse Trump - së bashku me pjesën tjetër të ndërkombëtarëve nacionalistë - vazhdon të refuzojë këtë nocion përfitimesh reciproke, ai ka gjasa të ngadalësojë jo vetëm rritjen e Kinës, por edhe atë të SHBA-së. Edhe më keq, pengimi i bashkëpunimit multilateral do të thotë të bjerë bota në dorëheqje përballë çështjeve ekzistenciale si ndryshimet klimatike, një qëndrim neglizhent që administrata e Trump ka adoptuar me kënaqësi. Largimi i Amerikës nga roli udhëheqës gjatë mandatit Trump, ngre një pyetje të qartë: Ç'të mirë ke të jesh fuqia mbizotëruese e botës nëse, përballë sfidave më të mëdha globale, qeveria jote zgjedh ta dënojë veten me pafuqi?

(Javier Solana aktualisht është president i Qendrës "ESADE" për ekonomi globale dhe gjeopolitikë). Ky shkrim është shkruar ekskluzivisht për PROJECT SYNDICATE, pjesë e së cilës është gazeta "Kosova Sot" 

 

(Kosova Sot)