Populistët duhet të kenë frikë nga populli

Shkruan: Ali Hertica

Nëse dekada e kaluar ka qenë e keqe për demokracinë, dekada e ardhshme mund të jetë e vështirë për autokratët. Për sa kohë ata mund të thonë se ata sundojnë në emër të 'popullit'?Ka qenë një dekadë e mirë për diktaturat. Ndikimi global i vendeve më të fuqishme autoritare në botë, Kinës dhe Rusisë, është rritur me shpejtësi.

Për herë të parë që nga fundi i viteve 1800, produkti i përgjithshëm bruto i autokracive tani është i barabartë ose edhe më i madh se ai i demokracive liberale perëndimore. Edhe në kuptimin ideologjik, autokratët duket se janë në ofensivë: për shembull, në samitin e G20 në qershor, Presidenti rus Vladimir Putin hoqi pretendimin e tij të zakonshëm se Rusia përputhet me standardet liberale-demokratike, duke deklaruar në vend se 'liberalizmi modern është i vjetëruar '.

Anasjelltas, ka qenë një dekadë e tmerrshme për demokracinë. Sipas Freedom House, bota tani është në vitin e trembëdhjetë radhazi të një recesioni global demokratik. Demokracitë janë shembur ose shkatërruar në çdo rajon, nga Burundi në Hungari dhe nga Tajlanda në Venezuelë.

Më shqetësuese nga të gjitha, institucionet demokratike janë dëshmuar çuditërisht të brishta në vendet ku dikur dukeshin të qëndrueshme dhe të sigurta.Në vitin 2014, unë sugjerova në Foreign Affairs që një valë në rritje e partive dhe kandidatëve populistë mund të shkaktojë dëme serioze në institucionet demokratike. Në atë kohë, argumenti im u kundërshtua gjerësisht. Konsensusi i dijetarëve u shpreh se demagogët nuk do të ngriheshin kurrë në pushtet në demokracitë e vendosura të Amerikës së Veriut dhe Evropës Perëndimore. Dhe nëse do ta bënin, ata do të përmbaheshin nga institucionet e forta dhe shoqëritë e fuqishme civile të atyre vendeve.Sot, ai konsensus i vjetër nuk ekziston më.

Ngritja e Donald Trump në Shtetet e Bashkuara, Matteo Salvini në Itali dhe Jair Bolsonaro në Brazil ka treguar se populistët mund të dalin në pushtet në disa nga demokracitë më të pasura dhe më të vjetra në botë. Dhe erozioni i shpejtë i demokracisë në vende si Hungaria dhe Venezuela ka treguar se populistët me të vërtetë mund t'i kthejnë vendet e tyre në regjime autoritare konkurruese ose diktatura të plota. Argumenti im i diskutueshëm i pesë viteve më parë është bërë mençuri konvencionale.Por ky konsensus i ri tani kërcënon të ngurtësohet në një ortodoksi po aq të gabuar.

Aty ku shkencëtarët shpresonin se ishte vetëm çështje kohe përpara se disa nga autokracitë më të fuqishme të botës të detyroheshin të demokratizoheshin, ata tani janë shumë të lumtur të pranojnë se këto regjime përballen me sfidën e bërjes së legjitimitetit të tyre të qëndrueshëm, të zgjidhur përgjithmonë. Duke besuar dikur se demokracia liberale ishte pika përfundimtare e qartë e zhvillimit politik të njerëzimit, shumë ekspertë tani supozojnë se miliarda njerëz në të gjithë botën do të braktisin aspiratat e tyre për liri individuale dhe vetëvendosje kolektive pa asnjë problem.

Optimizmi naiv i së kaluarës i ka lënë vendin pesimizmit të parakohshëm.Ortodoksia e re është veçanërisht çorientuese kur bëhet fjalë për të ardhmen afatgjatë të qeverive që premtojnë kthimin e pushtetit te njerëzit, por në vend të kësaj gërryejnë institucionet demokratike. Këto diktatura populiste, në vende si Hungaria, Turqia dhe Venezuela, ndajnë dy tipare të rëndësishme: Së pari, udhëheqësit e tyre kanë ardhur në pushtet duke fituar zgjedhje të lira dhe të ndershme me një mesazh anti-elitist dhe anti-pluralist.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".