Lexoni edhe:
Gjykimet e padrejta të Arbitrazhit, urgjentisht të dënohen ideatorët dhe autorët e kontratave kriminale
Viti 2020 konsiderohet viti i qetësisë së oqeaneve
Viti 2020 ishte një vit ndryshimesh jo vetëm për njerëzimin, por edhe për natyrën: si në një kuptim pozitiv, me rënien e emisioneve ndotëse për shkak të ndalimit të industrive dhe transportit, dhe në një kuptim negativ, me mbetjet e krijuara me maska ëdhe doreza.
Ndër efektet pozitive të përkohshme të pandemisë së koronavirusit në planetin tonë ekziston edhe një heshtje e papritur e oqeaneve. Mbi 200 hidrofone (instrumente që regjistrojnë tinguj nën ujë), të vendosura në zona të ndryshme të botës, kanë regjistruar zhurmat e botës nënujore përkohësisht të qeta falë ndalimit të trafikut të anijeve dhe të gjitha aktiviteteve njerëzore të kryera në oqeane. Tingujt nënujorë përshkojnë distanca të gjata, dhe hidrofonët janë në gjendje të kapin sinjale me frekuencë të ulët edhe nga mijëra kilometra larg.
Ideja e shkencëtarëve është që të kombinohen të dhënat e mbledhura nga hidrofonët me mjete të tjera monitoruese të jetës së egër detare, të tilla si gjurmimi, për të kuptuar ndikimin e zhurmës të shkaktuar nga aktiviteti njerëzor në speciet e oqeanit. Në fakt, dihet shumë pak për efektet e tingujve Antropocen në jetën detare.
“Ne duhet të kuptojmë se cilët lloje tingujsh janë të dëmshëm dhe në cilat zona të oqeanit kafshët më të prekshme mund të ekspozohen ndaj këtyre tingujve”, shpjegon Peter L. Tyack, profesor i biologjisë së gjitarëve detarë në Universitetin e St. Andreës, Skoci.
Ishte viti 2015 kur një komunitet ndërkombëtar ekspertësh filloi Planin Ndërkombëtar të Shkencës për Oqeanin e Qetë (IQOE), një program shkencor për të promovuar vëzhgimin dhe studimin e peizazhit nënujor. Viti i “heshtjes së oqeaneve” duhej të ishte 2022 , por duke pasur parasysh qetësinë e papritur të regjistruar për shkak të Covid-19, organizata vendosi vitin 2020.
Ajo e krijuar nga pandemia e koronavirusit është një mundësi e rrallë dhe e papritur për studim, pasi ka pasur pak të tjerë në historinë moderne. Një situatë e ngjashme, megjithëse më e shkurtër ndodhi më 11 shtator 2001, pas sulmeve terroriste në Kullat Binjake në Nju Jork dhe Pentagon.
Ndalimi i përkohshëm i trafikut ajror dhe detar, si dhe lejimi i shkencëtarëve për të studiuar efektet e të ashtuquajturave konturime dhe mungesa e tyre në modelet e klimës, gjithashtu bëri të mundur studimin e nivelit të stresit nivelet te balenat, duke zbuluar se zhurmat e aktivitetit njerëzor shkaktojnë stres kronik në disa kafshë detare.
(Kosova Sot Online)
