Ja cila është mosha e daljes në pension në këtë
Pyetjet në lidhje me pensionet janë debatuar shpesh në Zvicër në vitet e kaluara, si në mesin e popullatës, ashtu edhe në nivel legjislativ
Pensionimi është një temë e nxehtë për të gjithë ata që punojnë në Zvicër.
Është edhe më e rëndësishme, pasi “Barometri i shqetësimit” – një studim vjetor i shqetësimeve që preokupojnë më shumë popullatën e Zvicrës në çdo vit të caktuar – vazhdimisht tregon se pensionet dhe të kesh para të mjaftueshme për pension, janë ndër shqetësimet kryesore, transmeton gazeta “Kosova Sot Online”.
Dhe ka një arsye të mirë për këtë: ndërsa më shumë njerëz jetojnë më gjatë (veçanërisht në Zvicër, e cila ka një nga jetëgjatësia më e lartë në botë), vazhdimi i financimit të pensioneve shtetërore të shtyllës së parë (AHV në gjermanisht dhe AVS në frëngjisht dhe italisht) është një sfidë e madhe.
Qeveria po e trajton këtë problem në mënyra të ndryshme.
Njëra është rritja e normave të TVSH-së.
Nga data 1 janar 2024, këto tarifa do të rriten si më poshtë:
Norma standarde e TVSH-së do të rritet nga 7.7 për qind në 8.1 për qind
Ulja e TVSH-së nga 2.5 për qind në 2.6 për qind
Norma speciale për akomodimin në hotel shkon nga 3.7 për qind në 3.8 për qind
Një mënyrë tjetër për të siguruar ruajtjen e nivelit aktual të përfitimeve është rritja e moshës së pensionit për gratë.
Tani për tani, burrat në Zvicër dalin në pension në moshën 65 vjeç, ndërsa që nga viti 1997 gratë pushojnë së punuari në moshën 64 vjeç. Para atij viti, ata dolën në pension edhe më herët, në moshën 62-vjeçare — nuk është çudi që skema AHV/AVS ka pasur një deficit që nga viti 2014.
Megjithatë, duke filluar nga viti 2025 dhe deri në vitin 2028, Zvicra do të zbatojë gradualisht të njëjtën moshë pensioni për gratë si për burrat — 65 vjeç — një lëvizje që pritet të rrisë arkat e skemës së pensionit të pleqërisë.
Si TVSH, ashtu edhe mosha më e lartë e pensionit, meqë ra fjala, u miratuan nga votuesit zviceranë në referendume.
Megjithatë, mosha e re e pensionit nuk është e shkruar me gurë: qeveria është e hapur për ta rritur atë në 70 në disa raste.
Këshilli Federal ka pranuar një mocion të deputetes Ruth Humbel, e cila propozoi caktimin e moshës së pensionit bazuar në kohëzgjatjen e veprimtarisë profesionale të secilit individ, përcjell tutje albinfo.ch.
Llogaritjet aktuale për një pension mujor AHV / AVS bazohen në një person që punon me kohë të plotë dhe që kontribuon në skemë për 44 vjet – domethënë nga mosha 21 deri në 65 vjeç.
Kjo do të thotë se personat që kanë filluar punën më vonë nuk do të marrin pension të plotë.
Megjithatë, propozimi i Humbel sugjeron që nëse dikush e fillonte karrierën e tij profesionale më vonë – le të themi në moshën 26-vjeçare – do të vazhdonte të punonte deri në moshën 70 vjeç dhe do të merrte pensionin e plotë të shtyllës së parë, i cili aktualisht është 2,450 franga në muaj, por do të shkojë deri në 2,464. franga në korrik, kur është përshtatur për inflacionin.
Nga ana tjetër, pensioni më i ulët AHV/AVS është aktualisht 1225 në muaj, për t’u rritur në 1232 në korrik.
Sidoqoftë, kini parasysh se këto janë shumat aktuale të pensioneve të shtyllës së parë (Zvicra ka gjithsej tre, shikoni lidhjen më poshtë). Meqenëse ato rregullohen zakonisht për inflacionin një herë në vit, shuma mund të jetë e ndryshme kur të dilni në pension, përcjell tutje albinfo.ch.
Çfarë tjetër duhet të dini për daljen në pension në Zvicër?
Për shumë njerëz, mundësia për të përballuar jetesën në Zvicër pasi të mos punojnë më është një shqetësim i madh.
Nëse merrni të tri shtyllat e përmendura më lart, atëherë me siguri mund të jetoni rehat pas daljes në pension.
Ndihmon gjithashtu nëse keni kursime për t’u rikthyer.
Një studim i UBS i kryer në vitin 2021 tregoi se ndërsa ende punon, një person mbi moshën 50 vjeç në Zvicër duhet të lërë mënjanë 14 për qind të të ardhurave të tij për të dalë në pension. (Këto ditë, duke pasur parasysh nivelin aktual të inflacionit prej rreth 3 përqind, kjo shumë ka të ngjarë të jetë më e lartë).
Kjo do të thotë që nëse, për shembull, fitoni 100,000 franga në vit, 14,000 franga duhet të kursehen për 15 vjet, e cila në fund do t’ju japë një vezë foleje të bukur prej 210,000 frangash.
Sigurisht, këto shifra duhet të rregullohen poshtë ose lart, në varësi të të ardhurave tuaja.
Kjo në fakt është mjaft e mirë sepse e njëjta analizë e UBS zbuloi se “në disa vende, norma shumë më të larta të kursimeve private se në Zvicër janë të nevojshme për të ruajtur standardet e jetesës në pension”.
Për shembull, italianët duhet të lënë mënjanë 28 për qind të parave të tyre për daljen në pension, gjermanët 30 për qind dhe francezët 44. Në Shtetet e Bashkuara, njerëzit duhet të kursejnë 42 për qind të të ardhurave të tyre për të jetuar të qetë pasi të dalin në pension. Nga 24 vendet e anketuara, pensionistët në Nigeri (145 përqind), Rusi (108 përqind) dhe Japoni (102 përqind) janë më të këqijat.
(Kosova Sot Online)
