Diplomatët e Rusisë që i dëboi Kroacia e Maqedonia e Veriut nën dyshim për spiunazh, pushtojnë Bosnje dhe Hercegovinën

E.k /
06 September 2023 - 14:10

Diplomatët rusë të dëbuar nga vendet evropiane pas pushtimit të Ukrainës janë të akredituar në misionin rus në Bosnje dhe Hercegovinë.

Kështu ka zbuluar portali boshnjak Detektor.ba, duke i renditur me emra e foto tw gjithw kwta diplomatw rusw qw u akredituan nw BeH.

Gjithcka nisi nw prill tw vitit 2022, kur ambasadori rus Sergej Bazdnikin ishte i ftuar në ambientet e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Maqedonisë së Veriut.

Atij iu dorëzua një notë diplomatike ku thuhej se gjashtë diplomatë janë të padëshiruar në atë vend dhe se ata do të duhet të largohen nga territori i tij në pesë ditët e ardhshme.

Mes tyre është edhe emri i Ilija Serova, atasheu mediatik i Ambasadës Ruse në Maqedoninë e Veriut.

Që më 8 prill, Serov u tha mediave lokale se dëbimi i pesë diplomatëve rusë nga Maqedonia e Veriut nuk do të shkonte pa një “përgjigje adekuate”, dhe shtatë ditë më vonë Serov u gjend në grupin e gjashtë diplomatëve të rinj rusë të dëbuar nga autoritetet në Shkup pas fillimit të pushtimit në Ukrainë.

Në deklaratën e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Maqedonisë së Veriut nga 15 prilli, saktësohej se diplomatët rusë janë dëbuar në bazë të informacioneve se kanë kryer veprimtari në kundërshtim me Konventën e Vjenës për Marrëdhënie Diplomatike.

Diplomatëve rusë iu dhanë pesë ditë afat për t’u larguar nga Maqedonia e Veriut.

Një vit pas dëbimit nga Shkupi, në maj 2023, 25 vjeçari Serov do të paraqitet në koncertin ceremonial të Filarmonisë së Sarajevës në sallën e qytetit me rastin e Ditës së Fitores mbi Fashizmin, ku përfaqësues të bashkësisë ndërkombëtare dhe autoritetet lokale ishin të pranishme. Në atë kohë ai ishte tashmë në listën zyrtare diplomatike në Bosnje dhe Hercegovinë.

Koncerti u organizua nga qyteti i Sarajevës dhe kryetarja e komunës Benjamina Karić.

Por Serov nuk është i vetmi diplomat rus që u dëbua nga vendet evropiane pas pushtimit të Ukrainës dhe që është i akredituar në misionin rus në Bosnje dhe Hercegovinë.

Gazetarët e Detektor zbuluan të paktën një diplomat tjetër rus në BiH, i cili u përjashtua nga misioni i tij i mëparshëm në Bashkimin Evropian. Së fundmi ai është takuar me drejtorin e Shërbimit për Çështjet me të Huajt, për të shkëmbyer informacione rreth punës.

Më herët, Radio Evropa e Lirë zbuloi një praktikë të ngjashme të ardhjes së diplomatëve rusë të dëbuar në Serbi, ku dy prej tyre u raportuan se ishin të lidhur me shërbimet e inteligjencës ruse.

Tani, sipas hulumtimit të Detektor bazuar në burime diplomatike zyrtare dhe jozyrtare, postime në rrjetet sociale dhe burime nga agjencitë e sigurisë, BiH po bëhet një strehë e sigurt për diplomatët e padëshiruar në vende të tjera ku ndikimi rus është më i vogël.

Për dekanin e Fakultetit të Shkencave Politike në Sarajevë, Sead Turčal, ky shembull tregon një dobësi të brendshme në sistemin e sigurisë, sepse informacionet për diplomatët e dëbuar mund të gjenden edhe në burime të hapura.

Sipas Turçalo, policia kufitare duhet të kishte marrë të dhëna të inteligjencës për vlerësimin se bëhet fjalë për persona të rrezikshëm për sigurinë kombëtare.

“Fakti që persona të tillë kalojnë kufirin e Bosnje-Hercegovinës, qëndrojnë në Bosnje-Hercegovinë, flet për mungesën e atij sistemi, pra mundësinë që disa struktura kyçe të jenë depërtuar nga pala proruse, nën maskën e agjentë, pra aktorë pro-rusë”, thotë ai.

“Është një detyrë që është në nivelin e asaj që ne e quajmë “luftë hibride” dhe përfaqëson një sfidë serioze të sigurisë për Bosnjë dhe Hercegovinën, për të cilën Bosnja dhe Hercegovina pak a shumë nuk është në dijeni,” shton Turçalo.

Nga dëbimi në pritje në Sarajevë

Detektori gjurmoi udhëtimin e Serov nga Maqedonia e Veriut me ndihmën e postimeve të liderit maqedonas të “Ujqërve të natës” – një klub motoçikletash të afërt me Putinin, i cili është nën sanksionet perëndimore.

Ai klub motoçiklistësh vendosi të organizojë një reagim për diplomatët rusë të dëbuar dhe anëtarët e tij i ndoqën ata gjatë gjithë rrugës përmes Maqedonisë së Veriut.

“Këta diplomatë rusë dhe familjet e tyre janë non grata për autoritetet maqedonase dhe për ne ata do të jenë gjithmonë njerëz të mirë dhe miqtë tanë, pavarësisht rrethanave. I sollëm shëndoshë e mirë në kufirin maqedonas-serb, i uruam rrugë të mbarë, shëndet, suksese, lumturi dhe të shihemi sërish në kohë më të mira”, thuhet në njoftimin e drejtuesit të klubit të motoçiklistëve rus.

Më herët, Detektor zbuloi lidhjet e ngushta politike që kanë anëtarët e degës së këtij klubi në Bosnje-Hercegovinë me autoritetet në Republika Srpska, dhe klubi luajti një rol të rëndësishëm në aneksimin e rajonit ukrainas të Krimesë dhe ndarjen e disa Rajonet e Ukrainës në vitin 2014.

Detektori konstatoi se Ilija Serov ishte në fotot që më pas u publikuan në profilin e Facebook-ut të Lenin Jovanovskit, liderit të “Ujqërve të natës” në Maqedoninë e Veriut.

Jovanovski e deklaron veten nacionalist maqedonas dhe dashnor i madh i Rusisë dhe Vladimir Putinit.

Postimet e tij në rrjetet sociale tregojnë se ai merr pjesë në tubimet e motoçiklistëve në të cilat lavdërohet Rusia, parada me motoçikleta në Krime dhe Serbi, dhe në një nga mitingjet në Krime ka hipur krah për krah me Putinin.

As Ministria e Punëve të Jashtme e Maqedonisë së Veriut dhe as ambasada e këtij vendi në Sarajevë nuk iu përgjigjën kërkesës së Detektorit për konfirmimin e dëbimit të Serov dhe kërkesën për koment.

Sot, Serov është atashe në ambasadën ruse në Bosnje dhe Hercegovinë, sipas informacioneve nga lista zyrtare diplomatike e Bosnje-Hercegovinës.

Elmedin Konakoviq, ministri i Jashtëm i Bosnjës dhe Hercegovinës, i cili përgatit listat diplomatike, nuk iu përgjigj disa pyetjeve të Detektorit, të dërguara gjatë disa muajve, për të dhënat e diplomatëve rusë. Për këtë arsye nuk u bë e mundur të konfirmohej zyrtarisht identiteti i dy diplomatëve rusë.

Një nga diplomatët e tjerë që ndodhet tani në BiH, Anton Sokolov, u dëbua nga Kroacia. Siç konfirmohet për Detektor nga një burim diplomatik evropian dhe një burim sigurie në Bosnje dhe Hercegovinë, Sokolov ishte në mesin e 18 diplomatëve të dëbuar nga Kroacia më 11 prill 2022.

Emri i tij është në mesin e zyrtarëve rusë në listën diplomatike të Kroacisë nga prilli 2022. Në atë kohë ai mbante postin e sekretarit të dytë. Por emri i tij nuk është në listën e publikuar një vit më vonë.

Emri Anton Sokolov, siç shihet në të dhënat publike, është publikuar në listën diplomatike të Ministrisë së Punëve të Jashtme të Bosnje-Hercegovinës nga maji i vitit 2023, ku thuhet se është emëruar në detyrën e sekretarit të parë të Ambasadës së Federata Ruse. Ky është mandati i tij i dytë në BeH.

Siç thuhet në raportin vjetor të shërbimit inteligjent kroat, një nga arsyet e dëbimit të diplomatëve rusë ishte puna e fshehtë dhe e paligjshme e inteligjencës në Kroaci.

Detektori gjithashtu monitoroi lëvizjet e Sokolovit përmes postimeve të bashkëshortes së tij Ana Sokolova në rrjetet sociale. Emri i saj ishte renditur krahas emrit të Anton Sokolovit në listën diplomatike të Bosnjë-Hercegovinës në vitin 2019, sepse Sokolov ishte atëherë sekretari i dytë i misionit rus në Sarajevë. Pas kësaj, emri i saj nuk u përmend në lista në vitet e mëvonshme.

Gjatë mandatit të tij të parë, ai mori pjesë në shfaqje filmash me temë luftarake ruse, përkujtimore të përvjetorëve dhe tubime të “Regjimentit të Pavdekshëm” në kujtim të Ushtrisë së Kuqe.

Të dhënat publike të konfirmuara nga Detektor nga dy burime të pavarura në Bosnje dhe Hercegovinë tregojnë se Sokolov shkoi në Kroaci nga Bosnja dhe Hercegovina, nga ku u dëbua pas fillimit të pushtimit rus të Ukrainës.

Sipas fotove të publikuara publikisht dhe monitorimit të profilit të Sokolovës, është e mundur të përcaktohen këto tranzicione.

Në Petrov, në vitin 2017, të dy morën pjesë në fillimin e Festivalit të Filmit Rus. Gjatë asaj periudhe, Sokolova publikoi fotografi nga qytete të shumta dhe nga malet e Bosnjë-Hercegovinës.

Ana Sokolova, siç shihet në Instagram, ka postuar një foto nga Varazhdini i Kroacisë më 17 prill 2022.

Nëntë ditë më vonë, pra 15 ditë pasi Kroacia vendosi të dëbojë diplomatët rusë, në një postim në të njëjtin rrjet, Sokolova informoi ndjekësit e saj për lëvizjen e saj të tretë brenda një viti.

Në njërën nga përgjigjet për komentet në atë postim, Sokolova ka treguar gjithashtu se familja ka kaluar një kontroll në kufirin me Poloninë dhe në përgjigjen tjetër ajo ka specifikuar se familja është kthyer në Moskë.

Postimet e mëtejshme të Sokolova sugjerojnë se familja kaloi disa kohë në Rusi. Deri më 21 janar 2023, kur Sokolova publikon një foto të re nga Bosnja dhe Hercegovina.

Ana Sokolova nuk iu përgjigj kërkesës për intervistë të dërguar në profilin e saj në Instagram.

Një numër vendesh të Bashkimit Evropian dëbuan dhjetëra diplomatë rusë të padëshiruar pas fillimit të pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022. Ambasadat ruse duhej të reduktonin misionet e tyre ose të zëvendësonin diplomatët e dëbuar me të rinj.

Në Bosnje dhe Hercegovinë, misioni rus po rritet.

Së shpejti pritet hapja e konsullatës në Banja Luka dhe në listën e diplomatëve rusë në BeH tashmë një është i regjistruar si punonjës i konsullatës, e cila ende nuk është hapur zyrtarisht. Ende nuk është bërë e ditur se ku do të jetë konsullata. Në të njëjtën kohë, në Banja Luka po ndërtohet një tempull rus, një nga më të mëdhenjtë në Ballkan.

Një hetim i mëparshëm nga Radio Evropa e Lirë zbuloi se misioni rus është shtuar edhe në Serbi, ku të paktën tre diplomatë kanë gjetur strehim pasi qindra prej tyre u dëbuan nga vendet anëtare të BE-së ose u futën në një “listë të zezë”, të cilën disa vende e cituan si arsyeja- dyshimet për spiunazh. RSE shkroi se 62 diplomatë janë tani në listë në Serbi, krahasuar me 54 prej tyre në mars 2022.

Pas dëbimit nga Kroacia, Sokolov është pritur nga drejtori i Shërbimit për Çështje me të Huaj në korrik të këtij viti. Sipas lajmeve në faqen e Shërbimit, drejtori Žarko Laketa e njohu Sokolovin dhe një punonjës tjetër të Ambasadës me sfidat e punës me emigrantët, si dhe organizimin, projektet dhe rezultatet e Shërbimit.

Në raport thuhet se Sokolov falënderoi Laketën për shkëmbimin e informacionit që mori prej tij dhe theksoi rëndësinë e “ruajtjes së mëtejshme të lidhjeve dhe marrëdhënieve të vendosura profesionale midis Shërbimit dhe Ambasadës”.

Ministria e Punëve të Jashtme të BeH nuk iu përgjigj pyetjes së Detektor nëse BeH dëboi diplomatët rusë. Në njoftimet zyrtare të Ministrisë nuk thuhet se kjo ka ndodhur që nga fillimi i pushtimit rus në Ukrainë, ndërsa autoritetet e Republikës Srpska të udhëhequra nga Milorad Dodik vazhdojnë të mbajnë marrëdhënie të forta me autoritetet ruse.

Agjencia e Inteligjencës gjithashtu nuk është përgjigjur nëse kanë kryer ndonjë kontroll për dy diplomatët e ardhur në Bosnje dhe Hercegovinë.

As Ambasada e Federatës Ruse në Bosnje dhe Hercegovinë nuk iu përgjigj kërkesës për koment apo kërkesë për intervistë me Serova dhe Sokolov.