Katër faktorët që do të ndikojnë në dialogun ndërmjet Kosovës e Serbisë, ndër to edhe mandati i Lajçakut

Dialogu ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është në gatishmëri dhe katër data kyçe në periudhën e ardhshme mund ta vendosin atë proces në plan të dytë.

“Viti i ardhshëm është ai në të cilin dialogu do të dështojë, pasi Serbia ka shpallur zgjedhje të parakohshme, BE-ja dhe SHBA-ja po hyjnë në një vit zgjedhor dhe mandati i të dërguarit të posaçëm të BE-së për dialogun, Miroslav Lajçak, po vjen në një vit të fundit. Ndërkohë në arenën ndërkombëtare po ndodhin ndryshime të mëdha të cilat e lënë në hije Ballkanin për nga rëndësia”, tha Timothy Les, profesor në Qendrën për Gjeopolitikë në Universitetin e Kembrixhit.

Katër gjëra, drejtpërdrejt ose tërthorazi, sigurisht që do të ndikojnë në dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.

Zgjedhjet në Serbi – 17 dhjetor 2023.

Zgjedhjet e jashtëzakonshme në Serbi do të mbahen më 17 dhjetor, në tre nivele: për parlament, krahinë dhe në 65 provinca e komuna, përfshirë Beogradin. Fushata filloi më 1 nëntor, gjë që uli automatikisht shanset për çdo bisedë në Bruksel dhe ato nuk duhet të priten deri në mbylljen e qendrave të votimit dhe madje edhe pas formimit të një qeverie të re.

Afati ligjor për formimin e tij është 90 ditë nga konstituimi i parlamentit, i cili nga ana tjetër duhet të formohet jo më vonë se 30 ditë nga shpallja e rezultateve përfundimtare të zgjedhjeve.

Mbledhja aktuale u formua në “një minutë para 12”, duke pasur parasysh se zgjedhjet u mbajtën në prill 2022 dhe ministrat u betuan vetëm gjashtë muaj më vonë, më 26 tetor 2022. Afati ligjor për kabinetin e ri në Nemanjina 11 ishte 2 nëntori. Qeveria më parë është pritur për 129 ditë.

Nëse një situatë e ngjashme përsëritet, formimi i Qeverisë mund të vonojë ndjeshëm bisedimet në Bruksel.

Mandati i Lajçakut – Prill 2024

Dialogu në Bruksel udhëhiqet nga i dërguari special i Bashkimit Evropian, Miroslav Lajçak, mandati i të cilit zgjat deri në prill të vitit 2024. Lajçak e ka zhvilluar dialogun për plot tre vjet dhe tashmë po spekulohet se pas kësaj ai mund të kthehet në vendlindjen e tij Sllovaki si shef i diplomacisë.

Nëse kjo ndodh vërtet, është e qartë se nuk do të ketë një efekt të dobishëm në dinamikën e dialogut. Përfaqësuesi i ri special, nëse emërohet, do t’i duhet kohë për t’u njohur me të gjitha zhvillimet në dialog dhe për t’u përgatitur siç duhet për raundet e reja të bisedimeve.

Zgjedhjet në BE – Qershor 2024

Dialogu mes Beogradit dhe Prishtinës zhvillohet nën patronazhin e BE-së, e cila pritet të mbajë zgjedhje nga 6 deri më 9 qershor të vitit të ardhshëm. Gjatë procesit zgjedhor katërditor, qytetarët në të gjitha vendet e BE-së do të zgjedhin se cilët do të jenë përfaqësuesit e tyre në Parlamentin Evropian prej 705 anëtarësh.

Do të emërohen edhe drejtues të rinj të institucioneve evropiane, si presidenti dhe anëtarët e Komisionit Evropian, presidenti i Këshillit Evropian dhe i Parlamentit Evropian, si dhe kush do të jetë përfaqësuesi i ri i lartë i BE-së për politikën e jashtme të përbashkët dhe sigurinë, që tani është një funksion i mbajtur nga Josep Borrell, një pjesëmarrës i rregullt i negociatave të Brukselit. Të gjithë ata do të kenë një mandat pesëvjeçar.

Strahinja Subotiq, menaxhere programore në Qendrën për Politika Evropiane, tha për “Blic” se fushata mund të fillojë që në janar.

“Për shembull, herën e fundit parlamenti u shpërnda në prill dhe zgjedhjet u bënë një muaj më vonë. Pres që debatet formale televizive për këtë temë të fillojnë dy muaj para fillimit”, thotë Subotiq.

E gjithë kjo do të thotë se nga janari deri në fund të qershorit do të reduktohej kapaciteti i BE-së për t’u përfshirë në dialog.

Zgjedhjet në SHBA – Nëntor 2024.

Zgjedhjet presidenciale dhe për Senatin në Amerikë do të mbahen më 5 nëntor 2024, gjë që është e rëndësishme sepse SHBA-të janë në prapaskenë, por një partner shumë i rëndësishëm i BE-së në bisedimet në Bruksel. I dërguari special i Departamentit të Shtetit, Gabriel Escobar, shpesh është i përfshirë në përgatitjet për bisedimet mes Vuçiqit dhe Kurtit dhe shpesh vjen në rajon me Lajçakun për këtë qëllim.

Sipas Dimitrije Miliq nga Neë Third Road, fillimin e fushatës mund ta presim që në mars ose prill.

“Më saktë, kur të finalizohen zgjedhjet brendapartiake dhe kur të ketë kaluar pjesa më e rëndësishme e shteteve, që vlen në radhë të parë për republikanët. Në një kuptim formal, ato përfundojnë deri më 11 qershor, por nëse Trump fiton republikanët e tjerë në shtetet kyçe deri në prill, ai mund të fillojë fushatën atëherë pa barrë”, thotë Miliq.

Rrjedhimisht, kjo do të thotë se nga marsi deri në fund të nëntorit, tema e Kosovës do të ishte jashtë fokusit të administratës amerikane.

(Kosova Sot Online)