Romano: Qëndrueshmëria në Kosovë është thelbësore për sigurinë e Ballkanit Perëndimor, posaçërisht pas ngjarjeve në Veri
Giampiero Romano, gjenerali italian dhe kreu i Zyrës Ndërlidhëse të NATO-s në Serbi, në një intervistë për European Western Balkans, ka thënë se qëndrueshmëria në Kosovë është thelbësore për stabilitetin dhe sigurinë e Ballkanit Perëndimor, posaçërisht pas ngjarjeve të vitit 2023 në pjesën veriore të vendit të banuar me shumicë serbe.
Për bashkëpunimin e NATO-s me Serbinë dhe situatën e sigurisë në rajonin e Ballkanit Perëndimor, EWB zhvilloi një intervistë me shefin e Zyrës Ndërlidhëse Ushtarake të NATO-s në Beograd, gjeneral brigade Giampiero Romano.
European Western Balkans: Si e vlerësoni situatën aktuale të sigurisë në Ballkanin Perëndimor?
Giampiero Romano: Ballkani Perëndimor është një rajon me rëndësi strategjike për Aleancën, siç pasqyrohet në Konceptin Strategjik të NATO-s, të miratuar në Samitin e Madridit 2022. Kjo pikë është riafirmuar në takimet e njëpasnjëshme të nivelit të lartë, përfshirë në Samitin e Vilniusit korrikun e kaluar, si dhe në takimin e ministrave të jashtëm të NATO-s në Bruksel në nëntor të vitit 2023 dhe në takimin e fundit të Ministrave të Mbrojtjes të NATO-s në Bruksel këtë muaj shkurt. Këtë e theksoi edhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, gjatë vizitës së tij në rajon në muajin nëntor, dhe zëvendëssekretari i përgjithshëm i NATO-s, Mircea Geoana, gjatë vizitës së fundit të Këshillit të Atlantikut të Veriut në Bosnje dhe Hercegovinë.
Në përgjithësi, rajoni ka bërë një rrugë të gjatë që nga konfliktet e viteve 1990. Megjithatë, ka ende arsye për shqetësim. Në Kosovë situata është e qetë, por mbetet e brishtë. Ne pamë rritje të tensioneve dhe dhunës vitin e kaluar, duke përfshirë sulmet e paprovokuara dhe të papranueshme ndaj trupave të KFOR-it majin e kaluar, dhe sulmet ndaj Policisë së Kosovës në Banjska shtatorin e kaluar. Gjithashtu nuk ka pasur përparim të vërtetë në procesin e normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Të gjitha palët duhet të përmbahen nga veprimet përshkallëzuese dhe retorika përçarëse dhe duhet të riangazhohen me mirëbesim në dialogun e lehtësuar nga BE.
Në Bosnje dhe Hercegovinë, ne shohim tensione në rritje, retorikë përçarëse dhe kërcënime separatiste, të cilat rrezikojnë reformat dhe minojnë stabilitetin. Ky trend është shqetësues dhe i papranueshëm. Ai bie ndesh me dakordimin dhe frymën e Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit. Marrëveshja e Paqes e Dejtonit duhet të respektohet dhe NATO vazhdon të mbështesë plotësisht punën e Zyrës së Përfaqësuesit të Lartë. NATO gjithashtu vazhdon të mbështesë përpjekjet reformuese të Bosnjë dhe Hercegovinës dhe rrugën euroatlantike. Ne kemi nevojë për një angazhim të vërtetë dhe një qasje konstruktive nga të gjithë liderët e Bosnjë dhe Hercegovinës për të siguruar ruajtjen dhe funksionimin e strukturave të unifikuara.
Siç tha Sekretari i Përgjithshëm gjatë vizitës së tij në rajon, stabiliteti në Ballkanin Perëndimor varet nga të gjitha palët që zgjedhin dialogun dhe diplomacinë në vend të konfliktit dhe kaosit. Një Ballkan Perëndimor paqësor dhe i qëndrueshëm është i rëndësishëm për sigurinë tonë dhe për stabilitetin në të gjithë zonën euro-atlantike. NATO do të vazhdojë të luajë rolin e saj, duke përfshirë misionin tonë të KFOR-it në Kosovë, dhe Zyrën tonë Ndërlidhëse Ushtarake në Beograd, dhe Shtabin e NATO-s në Sarajevë.
EWB: Në shkurt bëhen dy vjet që nga fillimi i agresionit rus ndaj Ukrainës. Si ka ndikuar ajo luftë në arkitekturën e sigurisë në rajon dhe cilat janë sfidat kryesore për rajonin?
GR: Pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 – pas aneksimit të paligjshëm të Krimesë në vitin 2014 – ka shkatërruar paqen në zonën euro-atlantike dhe ka ndryshuar rëndë mjedisin e sigurisë. NATO dënon në termat më të ashpër të mundshëm luftën brutale dhe të paprovokuar të Rusisë kundër Ukrainës, një vend i pavarur dhe demokratik dhe një partner i ngushtë i NATO-s.
Për më shumë se 30 vjet, NATO u përpoq të ndërtonte një partneritet konstruktiv me Rusinë, duke zhvilluar dialogun dhe bashkëpunimin praktik në fushat me interes të përbashkët. Pavarësisht kësaj, Rusia ka shkelur vazhdimisht normat dhe parimet që mbështesin një rend të qëndrueshëm dhe të parashikueshëm të sigurisë evropiane, dhe ka demonstruar një model sjelljeje gjithnjë e më agresive veçanërisht gjatë dekadës së fundit.
Ndikimi i luftës brutale të agresionit të Rusisë është i gjerë dhe ndihet në shumë rajone. Shqetësimet për ndikimin e Rusisë në rajonin e Ballkanit Perëndimor janë intensifikuar që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Moska. Kjo është arsyeja pse NATO do të vazhdojë të përmirësojë bashkëpunimin tonë me partnerët në rajon për të mbështetur reformat, paqen dhe sigurinë dhe kundër ndikimit keqdashës, duke përfshirë dezinformimin, kërcënimet hibride dhe kibernetike, të paraqitura nga akterët shtetërorë dhe joshtetërorë. Ne i bëjmë thirrje Rusisë që të luajë një rol konstruktiv në Ballkanin Perëndimor. Fatkeqësisht, ne e shohim rregullisht Rusinë duke bërë të kundërtën.
Në Samitin e NATO-s në Vilnius, aleatët riafirmuan vendosmërinë e NATO-s për të rritur dialogun tonë politik dhe bashkëpunimin praktik në Ballkanin Perëndimor. Vlerat demokratike, sundimi i ligjit, reformat e brendshme dhe marrëdhëniet e mira fqinjësore janë jetike për bashkëpunimin rajonal dhe integrimin euroatlantik. Sekretari i Përgjithshëm dhe Zëvendës Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s theksuan rëndësinë e progresit të vazhdueshëm në këtë drejtim gjatë vizitave të tyre përkatëse në rajon. Vazhdimi i forcimit të mbështetjes sonë për partnerët do të jetë gjithashtu një prioritet kyç ndërsa përgatitemi për Samitin e Uashingtonit këtë korrik për të shënuar 75-vjetorin e NATO-s.
EWB: Si reagon NATO ndaj vendimit të SHBA-së, një anëtare e rëndësishme e NATO-s, për të miratuar shitjen e Javelins në Kosovë? Çfarë mesazhi i dërgon kjo Beogradit zyrtar?
GR: Këto janë vendime për të cilat duhet komentuar institucionet në Kosovë dhe SHBA. Misioni i KFOR-it i drejtuar nga NATO është plotësisht i fokusuar në zbatimin e mandatit të tij të OKB-së – bazuar në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të vitit 1999 – për të ofruar një mjedis paqësor dhe të sigurt për të gjitha komunitetet që jetojnë në Kosovë dhe lirinë e lëvizjes. KFOR-i është reaguesi i tretë i sigurisë, pas Policisë së Kosovës dhe misionit të BE-së për Sundimin e Ligjit (EULEX). KFOR-i ka një qëndrim fleksibël në terren, i cili rregullohet rregullisht në bazë të vlerësimit tonë të situatës së sigurisë. Kjo na mundëson të përballemi me çdo sfidë që mund të lindë dhe të kontribuojmë në sigurinë në mbarë Kosovën dhe në mbarë rajonin.
(Kosova Sot Online)
