Poltikë vendore por jo administrat të centralizuar

Shkruan:Mr.Ali Hertica

Sipas Tukvilit amerikanet kanë mundur të shmangin si kercnimet ndaj qeverisjes popullore ,ashtu edhe rreziqet që paraqet ajo.Ata kanë qenë me fat që e kanë shmangur absuletizmin,dhe njëkohësisht kanë vendosur një qeverisje popullore,që përgjithësisht kanë vendosur një qeverisje popullore,që përgjithësisht mbahet brenda kufijve të aresyes dhe drejtësislë.

Të dyja janë arritur në saje të të njëjtit mjet institucional vetqeverisje vendore.Jo tëgjitha vendet me qeverisje popullore kanë vetëqeverisje vendore por Populli mund tëketë të drejta politike,si e drejt eskluzive për të votuar në zgjedhjet e përgjithëshme dhe të drejta për të marrë pjesë në veprimet politike ,po se most jet edhe Kosova.Një përfaqesi q përgjithëshme në organet vendore që lejonë që çdo pjesë të teritorit të ketë jetë të veëant poletike.përkundrayi asambleja kombëtare drejton jetën politike në të gjitha nivelet e shtetit dhe teritorit.

Tukëvili mendon në përgjithësi se të gjitha sistemet poletike qofshin ato demokratike apo despotike,mund ta ndajn pushtetin politik midis niveleve qendrore dhe vendore në dy mënyra.

E para duke kufiyuar kompetencat e organave qendrore deri në çështje që eskluzivisht duhet të trejtohen prej tyre,kjo vlen për legjislacionin e përgjithshem dhe marrëdhenjet me vendet e tjera,njëkohsisht u lihet organeve vendore të gjitha çështjet që kanë rëndi vetëm për rajonin gjeografik të cktuar.organet qendrore përcaktojn parimet e përgjithëshme të qeverisjes së vendit por nuk len jasht përmbushjen e tyre deri në hollësi.ketë system Tukëveli e quan ,,qeversise e centralizuar siq e ka Kosova.

Nga ana tjeter është e mundur të kufiyohet pushteti i organeve qendrore në menyrë që të përfshijë edhe çështja locale.Fusha e tyre mund të zgherohet duke nisur nga legjislacioni i përgjithëshem dhe suazat e plenifikimit deri te kontrolli i drejtpërderjtë i zbatimimeve të vendeve në shkallë kombëtare.Në këtë rast flitet për një system që karakterizohet nga ,,administrimi I centralizuaz,,ku i gjith pushteti grumbullohet në nivel kombrtarë.

Keto dy lloj centralizmesh mbeshtesin dhe tërheqin njeri-tjetrin,por unë nuk mendoj se nuk janë të pandashme.Nuk mund të përftyrosh një formë më të centralizuar qeverisjes sesa ajo që kishet franca nën Luigjin XIV I njejti njeri bëri ligje dhe kishte pushtet ti interpretonte ato….. Megjithatë administrate nën luigjin e XIV nuk ka qenë qa e centralizuar siq esht sot në Kosovë dhe em gjer…

Dy format e centralizimit nuk janë të pandashme në një system poletik të mbshtetur në qeverisje popullore .SHBA-të kanë pushtet qeverisës të centralizuar,por jo administrat të centralizuar.Kushtetuta amerikane është çështje locale i ka lënë për zgjedhje në dorë të përfaqsusve local.Qeveria qendrore tregon vijat e përgjithëshem të zhvillimit të shoqersi,ndersa hollësit e qeverisjes u lenë kuvendeve kumunale,a ne kosovë si……

Kjo zgjidhje institucionale është shkaku që SHBA-të e kanë shmang alternative e papranushme të absulutizmit dhe rreziqet që sjlell qeverisja popullore.

In stitucionet vendore janë për larine si shkalla për shkencën.Ato e bëjnë lirin të kapshmepër njerzit,keshtu që është e veështir tu impnosh një qeverisje autokritike njerzve të mësuar përdit me të drejtat e poletikës kështuq ë individualizmi nuk del nga një ,,instinctioni vereb,, por i ka rreënjetë në raport shoqeror.In dividualizmi është një product i zhvillimit të barazisë matriale dhe individuale...

Si krijohen mundesitë më të mdha,në mënyr që njerzit të punojnë me çështjet poletike,duke marrë pjesë në poletikën vendore.Ata duhen tërhequr në proceset vendim marrëse të nivelit të vendit,aty kanë qytetarët një pafundësi rastesh për të vepruar së bashku dhe të ndjejn se janë të varur nga njeri-tjetri,ndersa kuvendet kombtere i sheh rrall të gjith së bashku,antaret e organeve vendore janë në kontakt të vazhdushemme njeri –tjetrin.Keshtu mesohen masat e popullit ta shfrytzojn lirinë në menyrë të arsyeshme për gjerat e mëdha.....

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".