Rendi ligjor demokratik është i vetmi themel që ka shteti

Shkruna: Mr.Ali Hertica

Në dyzet vitet e fundit Herman është shfaqur në të gjitha funksionet e tij (duke përfshirë Zëvendës Presidentin e Këshillit të Shtetit dhe Presidentin e Senatit) si një mbrojtës i palodhur i shtetit kushtetues demokratik. Në vitin 2018 ai botoi "Mendimi më i madh, duke bërë më të vogël", në të cilin paralajmëron kundër gërryerjes së rendit ligjor demokratik, pas depilarizimit dhe shekullarizimit, 'themeli ynë i vetëm i përbashkët.Në fakt e kam ditur gjithmonë që do të përfundoja në administratën publike. Kur zgjodha të studioja, hezitova mes shkencave politike dhe drejtësisë. Ishte – shumë tradicionalisht – i fundit, me lëndë kryesore të drejtën publike.

Kjo tingëllon shumë e lartë. Mos harroni se kur unë u rrita, në vitet pesëdhjetë, qeveria pritej të luante një rol të rëndësishëm në rindërtimin e Holandës, jo vetëm ekonomikisht, por edhe shoqërore. Puna në komunitet (më vonë politika e mirëqenies) u zhvillua. Ndihma për të varfrit dhe bamirësia u bënë e drejta për asistencë sociale. Kishte një ndjenjë të gjerë përgjegjësie kolektive, pavarësisht se sa të ndarë ishim fetar dhe politik. Lëvizja e rinovimit të viteve 1960 – koha kur u shfaq D66 – argumentoi gjithashtu për një rol më të fortë të qeverisë në thyerjen e marrëdhënieve ekzistuese shoqërore. Puna për qeverinë ishte pjesë e kësaj. Por duke parë prapa, ne vërejmë gjithashtu rolin kryesor që mund të luajë rastësia në jetë. Ka qenë pak a shumë rastësisht që në fillim të viteve 70 përfundova në sekretariatin e Divizionit Ndërinstitucional të Detyrave dhe Komitetit të Koordinimit dhe bashkë me këtë në Kryeministri. Në fakt, çështja e funksionimit të qeverisë, demokracisë dhe shtetit ligjor nuk më la kurrë pas kësaj. Konsideroni librin tim Duke menduar më i madh, duke vepruar më i vogël, por si pjesën e fundit të tij.”

Pjesërisht për shkak të kësaj, koncepti i 'shtetit' ka mbetur gjithmonë i paqartë, ashtu siç nuk kemi ditur kurrë se çfarë të bëjmë me konceptin e sovranitetit. Sovraniteti popullor nuk është i përfshirë askund në Kushtetutë. Nëse koncepti i shtetit është i paqartë, edhe koncepti qytetar duhet të mbetet jashtë fokusit. Ndoshta është pikërisht mungesa e traditës së një shteti të fortë që shpjegon pse, që nga kabineti i Lubbers në fillim të viteve 1980, theksi është vënë pa shumë debate mbi atë që qeveria – për arsye financiare – nuk mund të bënte më. dhe jo se çfarë duhet të bëjë një qeveri në një rend ligjor demokratik.

Qeveria u bë më pak e vetëkuptueshme. Më pak ishte më mirë. Më shumë vend për tregun. Në terma të përgjithshëm, nëse doje të ishe i suksesshëm shoqërisht, duhej të ishe në biznes nga vitet 1980, jo në qeveri. Qeveria jo vetëm që i shërben dhe promovon rendin ligjor demokratik, por respekton edhe kërkesat e rendit juridik demokratik në funksionimin e saj: legjitimitet demokratik dhe llogaridhënie publike, barazi ligjore dhe siguri juridike. As njëra dhe as tjetra nuk janë të vetëkuptueshme. Thelbi i argumentit në Thinking Greater, Doing Smaller është pikërisht se vetë funksionimi i qeverisë ka gërryer rendin ligjor demokratik në dekadat e fundit. Nëse flisni vetëm për një shtet kushtetues demokratik, është më pak e qartë se qeveria shpesh kafshon bishtin e saj dhe mund të përbëjë vetë një kërcënim për rendin ligjor demokratik.

Komiteti Shtetëror për Demokracinë Parlamentare, për shembull, po lufton me këtë, i cili flet vetëm për një shtet kushtetues demokratik,si të ankoruara politikisht. Të ankoruara shoqërore nëpërmjet lidhjes me institucionet shoqërore të ndara mbi baza fetare ose ideologjike. Të ankoruara politikisht përmes partive politike me një zonë zgjedhore fikse, gjithashtu të ndarë. Si rezultat i dekonfesionalizimit fillimisht dhe de-ideologjizimit më pas, lidhjet midis institucioneve shoqërore dhe mbështetësve të tyre të përhershëm, midis institucioneve sociale dhe qeverisë dhe midis partive politike dhe mbështetësve të tyre u zbutën. Kjo dobësoi legjitimitetin e qeverisëdepilarizuese.

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".