Burokracia dhe shteti i punëtorëve….

Shkruan: Mr.Ali Hertica

Nëse shqyrtohen vështirësitë që hasin marksistët në analizën e shoqërisë aktuale të Evropës Lindore, pavarësisht nga ajo që ndodhi në Bashkimin Sovjetik pas fitores së Stalinit dhe çfarë po ndodh sot në të gjitha shtetet e punëtorëve të deformuara dhe të degjeneruara burokratikisht, atëherë arrihet në përfundimi themelor i mëposhtëm. Nuk kemi asnjë koncept teorik të paracaktuar se si mund të duket shoqëria e tranzicionit nga kapitalizmi në socializëm.

Ne i dimë pikëpamjet e Marksit për socializmin. Sado e vështirë të përcaktohet saktësisht se çfarë është një shoqëri socialiste, ne e dimë shumë mirë se çfarë nuk është. Është e qartë për çdo marksist serioz që socializmi sot nuk është realizuar në Bashkimin Sovjetik apo në asnjë shtet tjetër punëtorë.Kjo, natyrisht, nuk zgjidh asnjë problem. Në të vërtetë, midis shoqërisë plotësisht të zhvilluar socialiste dhe shoqërisë kapitaliste ekziston një shoqëri e tranzicionit nga kapitalizmi në socializëm, pashmangshmëria e së cilës u njoh nga të gjithë marksistët (duke filluar nga Marksi përmes Leninit dhe Trockit).

Meqenëse nuk kemi koncepte të plota teorike të kësaj shoqërie në tranzicion, është jashtëzakonisht e vështirë të dallojmë në fenomenet ekonomike dhe sociale që ndodhin në shtetet punëtore midis asaj që bazohet në degjenerimin burokratik dhe asaj që është thjesht e pashmangshme.Ideologë të shumtë borgjezë, socialdemokratë dhe ultra të majtë janë njëzëri të mendimit se ruajtja e kategorive të mallrave (para, mall, tregti) në Bashkimin Sovjetik sjell automatikisht ekzistencën e kapitalizmit në këtë vend. Sipas tyre, ekonomia e mallrave mund të ekzistonte vetëm në një sistem kapitalist.

Ky është keqkuptim i madh. Kur Marksi dhe Marksistët pretendojnë se një shoqëri socialiste karakterizohet nga zhdukja e plotë e kategorive të mallrave, ata thonë se shkatërrimi i kapitalizmit do të sillte gjithashtu zhdukjen e papritur dhe të menjëhershme të të gjitha kategorive në shoqërinë në tranzicion. Prandaj, nëse ekzistimi i kësaj ekonomie mallrash në Bashkimin Sovjetik vërtetohet sot, është absolutisht e pamundur të konkludohet se kapitalizmi ekziston në këtë vend. Ky vëzhgim thjesht konfirmon se socializmi nuk është realizuar atje. Në çdo shoqëri në tranzicion nga kapitalizmi në socializëm, kategori të tilla mallrash do të ekzistojnë gjithmonë, të paktën pjesërisht.

Në të njëjtën mënyrë, disa teza anarkiste (të cilat Lenini i trajtoi në Shteti dhe Revolucioni) argumentojnë se prova e kapitalizmit ose e shoqërisë shfrytëzuese në Bashkimin Sovjetik qëndron në ekzistencën e shtetit si një instrument në luftën midis klasave. Problemi është mjaft i ngjashëm: nëse marksistët pretendojnë se ekzistenca e shtetit është e lidhur me ekzistencën e klasave shoqërore dhe konfliktet shoqërore midis këtyre klasave, ekzistenca e atij shteti nuk vërteton aspak se kapitalizmi ekziston atje. Përkundrazi, në shoqërinë në tranzicion, ky shtet (në formën e diktaturës së proletariatit) është i domosdoshëm për ndërtimin e socializmit. Këta dy shembuj tregojnë se, nëse do të merret përgjithësisht me problemin e shoqërisë në tranzicion, duhet të abstragohet larg nga veçoritë historike të shteteve punëtore.Nga pikëpamja ekonomike, një shoqëri në tranzicion nga kapitalizmi në socializëm përcaktohet rrënjësisht nga: heqja e pronësisë kapitaliste private të mjeteve të prodhimit, përvetësimi kolektiv i mjeteve të rëndësishme të prodhimit (industria, transporti, institucionet financiare, etj. .) dhe të monopolit të tregtisë së jashtme, krahas futjes së planifikimit socialist në ekonomi.

Kjo do të thotë se ka një kontradiktë thelbësore midis mënyrës së prodhimit, e cila nuk është më kapitaliste, dhe formës së shpërndarjes, e cila mbetet borgjeze. Marksi, në Kritikën e Programit të Gotës, analizoi në detaje faktin se pabarazia sociale, e cila vazhdon gjatë gjithë fazës tranzitore dhe madje edhe në fazën e parë të socializmit, është shprehja e këmbënguljes së normave borgjeze të shpërndarjes (interesi material, drejt të ardhura më të larta në para, pabarazi themelore në shpërndarjen e mallrave të konsumit) të cilat janë karakteristike për shoqërinë kapitaliste.Kjo kontradiktë thelbësore në çdo shoqëri në tranzicion bazohet në faktin se mënyra e prodhimit është përpara zhvillimit të forcave prodhuese. Për zhvillimin e plotë të saj, mënyra socialiste e prodhimit kërkon një shkallë të zhvillimit të forcave prodhuese .

Shkrimet në këtë rubrikë nuk shprehin qëndrimet e gazetës "Kosova Sot Online".