Lexoni edhe:
Shkurte Fejza: Po shkoj në Kukës në shenjë falenderimi për mikëpritjen në ditët ma të vështira të popullit tonë
A e dini ku ndodhet kështjella më e vjetër në botë?
Arkeologët kanë bërë një zbulim të rëndësishëm në Siberi, atë që mendohet të jetë vendbanimi më i vjetër i fortifikuar në botë, që daton rreth 8000 vjet më parë. Kështjella Amnya I dhe II, e ndërtuar nga gjahtarë grumbullues, sfidon supozimet e mëparshme rreth evolucionit të shoqërive komplekse dhe vendbanimeve të përhershme.
E vendosur në brigjet e lumit Amnya, kalaja ka të ngjarë të jetë zgjedhur strategjikisht nga gjahtarë grumbullues për të kontrolluar pikat e shumta të peshkimit. Dëshmitë se vendi është djegur shumë herë sugjerojnë konflikte të dhunshme në rajon, të mbështetura nga zbulimi i majave të shigjetave në kanalit e jashtëm.
Gërmimi, i kryer midis viteve 1987 dhe 2000, zbuloi gardhe prej druri që tregonin një zonë të brendshme të fortifikuar, duke sfiduar nocionin se vendbanimet e përhershme dhe strukturat mbrojtëse u shfaqën vetëm në shoqëritë bujqësore. Mbetjet e gropave brenda murit (Amnya I) dhe kasolle jashtë strukturës (Amnya II) sugjerojnë një strukturë hierarkike me një zonë të brendshme të fortifikuar dhe një seksion të jashtëm, të pambrojtur.
Gjetjet arkeologjike përfshijnë 45 enë qeramike me tradita të ndryshme tipologjike, duke sfiduar supozimet e mëparshme rreth përdorimit të qeramikës në shoqëri të tilla të hershme. U identifikuan edhe fragmente kockash të ruajtura dreri, dhe kastori, gjë që tregon një mënyrë jetese të sofistikuar bazuar në burimet e mjedisit të taigës.
Datimi me radiokarbon i mostrave të mbledhura nga vendi konfirmoi epokën e tij parahistorike, duke e bërë atë fortesën më të vjetër të njohur në botë. Ky zbulim sfidon të kuptuarit konvencional se strukturat komplekse shoqërore dhe vendbanimet e përhershme me arkitekturë monumentale u zhvilluan vetëm me ardhjen e bujqësisë.
Kompleksi i vendbanimeve të Amnya-s, që përfaqëson pothuajse tetë mijëvjeçarë të vendeve mbrojtëse të gjahtarëve grumbullues, riformëson kuptimin e shoqërive të hershme njerëzore dhe sugjeron rrugë alternative drejt kompleksitetit. Gjetjet sfidojnë nocionin se kompleksiteti evoluon domosdoshmërisht me kalimin e kohës dhe nxjerr në pah veçantinë e vendit siberian në kontekstin e të kuptuarit arkeologjik global.
(Kosova Sot Online)
